Niets vermoedend belde ik collega Anita Plowell van Faya FM dinsdagmorgen op met de vraag of zij een geschikt onderwerp voor mij had. Waarop ze me met het nieuws om de oren sloeg dat dominee Rudy Polanen de avond eerder was overleden. Als een soort nadreun gooide ze erachteraan: “64 jaar.” Op dat moment wist ik nog niet hoe, maar dat ik stil moest staan bij een Grote Surinamer, stond voor mij wel vast.
In de afgelopen ruim tien jaren zijn in Suriname aardig wat ‘Grote Zonen’ heengegaan. Dit begrip werd naar mijn smaak te pas en te onpas gebruikt. Daarbij vroeg ik me toch wel in gemoede af: “Een land met zoveel Grote Zonen en dan zo’n sociaal-economische puinhoop als nalatenschap.” Bovendien is – voor mij althans – een eigenschap van een Grote Zoon dat die onbaatzuchtig en zo geruisloos mogelijk te werk gaat in het belang van anderen en daarbij zichzelf zoveel mogelijk wegcijfert. Nou hieraan aan voldeed menig Grote Zoon niet die ons reeds heeft verlaten.
Polanen ging als predikant alles behalve ‘geruisloos’ te werk. Maar hij gebruikte niet gemakzuchtig politieke podia. Maar sleet aardig wat schoenzolen voor zijn talloze bezoeken bij huwelijken, geboorten, begrafenissen, jubilea en speciale dagen van gewone mensen. Daarmee bracht hij de kerk bij hen thuis. En dat maakt hem een Grote Surinamer. Deze titel doet veel meer eer aan het onverzettelijke werk van ‘bruggenbouwer’ Polanen. Vele Grote Zonen hebben zich verrijkt ten koste van kleinere zusters en broeders. Polanen gaf alleen maar, vooral veel hoop, troost en geloof. Geestelijke rijkdommen die niet in materie uit te drukken zijn.
Polanen zal ik vooral herinneren als een allemansvriend die geen enkele huiskamer of feestzaaltje te min vond om hoogstpersoonlijk langs te komen. Als kind al vond ik het zo bijzonder dat een predikant tussen ons in dat piepkleine huiskamertje zat om een persoonlijk getinte zegening uit te brengen. Hierdoor was ik jaren in de ‘waan’ dat mijn moeder tot zijn beste vrienden en intimi behoorde. En waarschijnlijk met mij velen. Polanen had het er maar druk mee. Wat moet hij hebben gepast en gemeten om iedereen toch van dienst te zijn en dan hebben we het alleen maar over die huisbezoekjes.
Ik herinner me ook de altijd krappe, overvolle Emanuelkerk in de Amsterdamse Kerkstraat. “Dankzij dominee Polanen hebben we allemaal gespaard voor een grotere kerk”, vertelde mijn moeder door de telefoon vanuit Paramaribo over de koop en verbouwing van de imposante Koningskerk in Watergraafsmeer, toen ik haar belde vanwege het overlijden van Polanen. “Hij kon je altijd zo goed begrijpen en troostrijk toespreken”, typeerde ze hem.
Ik was Polanen al meer dan tien jaar niet meer tegen het lijf gelopen – ik was sowieso al niet zo’n kerkganger meer. En dan zie ik de man op 5 augustus vorig jaar weer voor het eerst. Hij leidde de dankdienst van mijn 80 jaar geworden dierbare Tante Friede. O, die kent hij dus ook al dacht ik verrast. Hij kwam binnenstappen alsof hij bij haar dagelijks over de vloer kwam. Ook Polanen was op 5 augustus jarig. Polanen stond graag in het middelpunt door anderen in het middelpunt te stellen. Eigenlijk een fêterende showman in hart en nieren.
De laatste keer dat ik hem zag optreden was tijdens 26ste herdenking van de Decembermoorden op 8 december jl. in de Mozes en Aäronkerk in Amsterdam.
Het eindelijk aanvangen het Decemberproces typeerde Polanen heel pakkend als: “De afgebroken droom doordromen.” Dat was ook de kop van het verslag dat ik erover schreef voor Obsession Magazine. “Herinneren als middel tegen herhaling”, zei Polanen. Dus tegen herhaling van onrecht en mensenrechtenschendingen. Dat vond ik zo waarachtig dat het artikel afsloot met: ‘Het lijkt mij dan ook passend af te sluiten met een droom van Polanen: “Ik hoop dat deze dag [dus 8 december] voor iedereen die van Suriname houdt, de dag van rouw en bezinning blijft”.’
Ik heb even zitten dubben of ‘droom van’ niet te hoogdravend was. Wellicht was ‘wens van Polanen’ gepaster. Ik kon niet vermoeden dat nog geen anderhalve maand later mijn uiteindelijke woordkeus nu al zo’n diepe dimensie zou krijgen met zijn plotselinge dood. Net zo min dat ook hij het niet kon vermoeden toen hij nadrukkelijk had verkondigd in de Koningskerk: ‘Mijn laatste kerstdienst in Nederland’ en: ‘Mijn laatste oudjaarsmis in Nederland’. Polanen stond op het punt te gaan pensioneren in zijn geliefde, warme Suriname. In Groningen Saramacca om precies te zijn, om te genieten van zijn oude dag samen met zijn vrouw Jetty. Maar God heeft anders beslist. Rudy Polanen, Grote Surinamer, geniet van je welverdiende rust die voor ons allen – maar vooral voor jou en je dierbaarsten – veel te vroeg is gekomen. Vaarwel en so long!
Lees ook: 'Inspirerend afscheid van Rudy Polanen'
Dit is een bewerking van de radiocolumn 'De brainwaves van Iwan Brave' van 26 januari 14:00 u. On demand te beluisteren op: Faya/Caribbean FM (Salto)
