De twee uur durende uitzending van misdaadverslaggever Peter R. de Vries over de verdwijning van Natalee Holloway op Aruba, overtrof mijn stoutste verwachtingen. De meeste mensen waren verbijsterd over de gevoelloosheid en kilheid waarmee Joran van der Sloot sprak over het slachtoffer. Maar ik vond het vooral pijnlijk voor hemzelf. Onvoorstelbaar hoe iemand onwetend zich onderwerpt aan een zelfontmaskering die zijn weerga niet kent, ten overstaan van miljoenen kijkers. Ik moest ook regelmatig lachen. Die arme Joran. Zat-ie daar, continu blowend op de voorbank van de ‘biechtauto’, zich uitdrukkend in zijn eigentijdse focking conjostraattaal. Ik heb altijd Joran wel geloofd op zijn woorden. Zeker nadat hij zijn boek had geschreven, waarvan ik overigens geen letter heb gelezen. Niet dat ik naïef ben, want ik ben verre van verbijsterd dat hij wel degelijk alles ervan afweet. Het is net als met die ouders van het verdwenen kleutermeisje Madalie in Portugal. Ze kunnen het zijn of niet. Wie ben ik om ze niet te geloven; ik was er niet bij.
Toch heb ik geen leedvermaak. Wat nu met Joran gebeurt, kan ons allemaal overkomen. Dan heb ik het over een leugen om eigen bestwil waarin we daadwerkelijk gaan geloven omdat er op een gegeven moment geen weg terug lijkt. Denk maar aan je eigen kindertijd bij kleine vergrijpen, zoals een snoepje stelen of iets stukmaken, maar in een kinderbelevenis een zeer groot vergrijp omdat je bang bent voor de sancties. Alleen bij de één kan dit groteske vormen aannemen als liegen om eigen bestwil ook op latere leeftijd structureel is. Waar ik Peter R. de Vries voor dank is de kijk in het brein van een ‘serieleugenaar’, zoals de advocaat van Joran het zelf typeerde de volgende dag bij NOVA. Het was bijna net zo ijzingwekkend als de kijk in het brein van een seriemoordenaar.
Joran mag van geluk spreken dat hij valt onder de Nederlandse rechtspraak. In Amerika zou hij na zo’n undercoveroperatie levenslang de bak ingaan – lijk of geen lijk – en de familie Holloway zou ook nog een miljoenenschadeclaim tegen hem kunnen indienen. Maar binnen de Nederlandse rechtspraak moet je er niet van opkijken dat zijn advocaat succesvol erop wijst dat we hier te maken hebben met een notoire serieleugenaar. En dat het daarom maar de vraag is hoeveel waarde we moeten hechten aan zijn bekentenis. Nee, wat dat betreft zie ik Joran nog niet jaren achter de tralies verdwijnen. Nu al beweert hij dat hij ‘stoned’ was en erop los heeft ‘gefantaseerd’. Maar er zijn voldoende momenten vastgelegd waarbij je overduidelijk ziet dat Joran zich wel degelijk een traumatiserende gebeurtenis weer voor de geest haalt. Zeker het moment waarbij infiltrant en vermeende vriend Pactrick van der Eem vraagt hoe hij zeker wist of Natalee dood was voordat zij aan de haaien zou zijn gevoerd. Daar zie je hem echt dieptwijfelend peinzen: en echt niet om een leugen te perfectioneren. Wat mij betreft geldt voor Joran in ruim bevredigende mate: ‘I know what happened to Natalee Holloway’.
Van der Eem zag het als zijn ‘burgerplicht’ Joran te ontmaskeren. “Het had lang genoeg geduurd, voor Aruba, voor Nederland, voor moeder Beth”, zei hij op Pauw & Witteman. Ook zei hij over zijn geboorteland: “Je blijft met je poten van mijn eiland af.” Dat is nog eens vaderlandsliefde. Maar ik wil Van der Eem voor nog één ding bedanken. Dat Surinaams element, in de belichaming van de broers Deepak en Satish Kalpoe, zat mij niet lekker. Hoewel de hoofdverdachte een verwend, Nederlands rijkeluiskind, was toch altijd de naklank: dat krijg je als je met Surinamers omgaat op een bananeneiland waar politie en justitie incompetent zijn. Aldus de toon tijdens de mediakruistocht van moeder Beth tegen Aruba. Met deze voorlopige ‘ontknoping’ is deze internationale smet tevens van het blazoen van Suriname verwijderd. Feit blijft dat de Kalpoes in zo’n ernstige zaak aanvankelijk meelogen. Dus we hoeven geen medelijden met ze te hebben.
Peter R. de Vries, wat ze ook zeggen van je undercoveroperatie, één ding is zeker: This is teevee man! Vooral hiervoor bedankt. En op Aruba mogen ze niet klagen. Ik hecht weinig waarde aan de krokodillentranen van de Arubaanse premier die beweert dat Amerikaanse toeristen ‘massaal wegblijven’ door het Holloway-mysterie. Hij krijgt er immers een boel ramptoeristen voor terug. Zeker nu weer eens is onderstreept: Aruba, free paradise of coke and gambling! Maar zoals ik al zei, we liegen allemaal weleens om eigen bestwil. Het dilemma voor Aruba, lijkt mij, is nu: wordt het een Holloway-gedenksteen of van een Vandersloet-gedanksteen?
